Những điều cần biết về Nhật Bản.

Hiểu biết về văn hóa của đất nước mình chuẩn bị du học không có gì là thừa. Để có thể chuẩn bị tinh thần hòa nhập với một xã hội mới, một lối sống mới bạn nên bỏ chút thời gian để tìm hiểu.

Nước máy tại Nhật có thể uống ngay. Tuy nhiên, phần lớn người Nhật cho rằng nước máy không ngon và họ thường mua nước tinh khiết đóng chai.
Nhật Bản hầu như không mất điện. Tôi ở Nhật trên 8 năm mà chỉ mất điện 1 lần trong 1 phút!
Mỗi khi bạn đi tàu mà có thông báo 人身事故 ( jinshin jiko = nhân thân sự cố ) thì gần như chắc chắn đã có người nhảy tàu tự sát.
Tỷ lệ tự sát ở Nhật là cao nhất trong thế giới các nước phát triển (30 / 100.000 dân), khoảng 30 ngàn người một năm. Lý do tự sát: Trầm cảm, bế tắc.
Nhật Bản không phải là nước dẫn đầu về tự sát. Quán quân là Nga và sau đó là một số nước Đông Âu. Nhật chỉ dẫn đầu trong nhóm nước tư bản phát triển cao mà thôi.
Trái hồng ( 柿 kaki ) tại Nhật có thể ăn ngay, rất ngon và hoàn toàn không chát và không cần ngâm như hồng Việt Nam. Có nhiều giống hồng với hình dáng quả và vị ngon khác nhau.
Nhiều nhà Nhật trồng hồng trong vườn nhưng hoàn toàn không ăn mà để rụng hết. Lý do: Họ sợ không an toàn thực phẩm!
Nhật Bản là quốc gia duy nhất bạn không lo đói, kể cả giữa đêm khuya: Các quán ăn như Matsuya, Yoshinoya,… mở cửa 24 giờ, các cửa hàng tiện lợi (kombini) và một số siêu thị cũng mở cửa 24 giờ, 365 ngày một năm. Bạn có thể đi ăn vào lúc 3 giờ sáng!
Nhật Bản là nước an toàn nhất trên thế giới: Bạn có thể đi dạo vào giữa đêm khuya trên một con đường vắng. Người Nhật có thói quen lịch sự là đi cách xa bạn (hoặc lùi sau hẳn, hoặc tiến lên hắn) để không làm bạn lo lắng về sự an toàn cá nhân. Khi vượt ngang nhau họ cũng đánh vòng rất xa để tránh gây phiền về tâm lý cho bạn.
Nhiều thanh niên Nhật sống về đêm: Nhiều người đến các quán ăn vào 3, 4 giờ sáng.
Người Nhật mê truyện tranh, bất kể tuổi tác. Lý do: Đi tàu chẳng biết làm gì ngoài đọc truyện tranh giết thời gian.
Phần lớn người Nhật sử dụng tàu điện làm phương tiện đi lại: Họ đi bộ ra ga, lên tàu, xuống tàu ra khỏi ga và đi bộ tới trường hoặc nơi làm.
Tàu điện tại Nhật chính xác từng phút. Điều này khác châu Âu và Mỹ (nơi tàu điện có thể đến trễ hoặc bỏ chuyến).
Một ngày trung bình người Nhật dành 1 giờ đến 3 giờ ngồi trên tàu để đi học và đi làm.
Một nhân viên công ty của Nhật thường ở công ty từ 10 tiếng tới 16 tiếng một ngày. Lý do: Người Nhật rất e ngại nếu về trước cấp trên.
Không khí tại Nhật rất trong lành. So với các thành phố lớn của Trung Quốc hay Việt Nam thì Nhật Bản là thiên đường về không khí sạch.
Ở Tokyo không thiếu các công viên để các bạn nghỉ ngơi, thư giãn. Trong mọi khu dân cư đều có công viên.
Ở Tokyo bạn không lo về vấn đề nhà vệ sinh: Chỉ cần vào bất cứ siêu thị thực phẩm, siêu thị điện máy hay trung tâm thương mại là sẽ có.
Có những người đàn ông Nhật mặc com lê, thắt cà vạt rất lịch sự, tay xách cặp đi làm nhưng ra công viên ngồi cả ngày. Họ là những người thất nghiệp và không muốn mất mặt với gia đình.
Người Nhật không xin ăn. Nếu không có gì ăn họ sẽ đi lượm lon bán ve chai, ngủ trong thùng các tông, kiếm thức ăn thừa từ các cửa hàng tiện lợi, quán ăn (moi túi rác).
Ức hiếp ( ijime ) là vấn đề lớn của xã hội Nhật. Họ vẫn đang tìm mọi cách bài trừ. Lý do: Người Nhật cảm thấy mất danh dự khi bị ijime nên thường giấu diếm và không phản kháng. Ở Việt Nam thì ngược lại: Trả thù ngay và đến đâu thì đến, gây ra những vụ án lãng xẹt thường chỉ từ cái nhìn đểu và lời thách thức.
Ức hiếp ( ijime ) không phải là anh A ijime chị B, chị B ijime cậu C, mà là tất cả hùa vào ijime một người yếu nhất.
Bí quyết để chống lại ijime : Chơi tới bến và tới đâu thì tới. Hung thủ sẽ thường tới xin lỗi và giảng hòa với bạn. Thú thực với các bạn là tôi (Takahashi) chưa bao giờ là nạn nhân của ijime dù ở bất kỳ vị thế nào vì tôi là người hay sôi máu trước những bất công, ngang trái!
Cảnh sát Nhật rất lịch sự và thân thiện. Có lẽ cảnh sát Nhật là những người mẫn cán và mẫu mực nhất thế giới. Khác hẳn cảnh sát Mỹ: Hống hách, ưa bạo lực. Cảnh sát Nhật thường đi tuần trên xe đạp màu trắng.
Nếu bạn, qua cách ăn mặc hay vẻ mặt, tỏ ra là người nước ngoài thì có thể thỉnh thoảng bạn sẽ bị cảnh sát Nhật hỏi giấy tờ. Mục đích: Các vụ ăn cắp xe đạp vẫn diễn ra, họ kiểm tra xem xe bạn có hợp pháp không.
Xe đạp ở Nhật có thể dựng ở siêu thị, cửa hàng. Tuy nhiên, nếu bạn để vào những chỗ cấm để xe, xe bạn có thể bị hốt.
Khi bạn mua xe đạp ở Nhật, cửa hàng xe đạp sẽ làm “Đăng ký chống mất cắp” ( 防犯登録 bouhan touroku = phòng phạm đăng lục ) cho bạn với giá 500 yên. Xe bạn sẽ được dán một mã số với thông tin bạn đăng ký. Bạn có thể không làm cũng được.
Nếu bạn không “Đăng ký chống mất cắp” cho xe đạp của bạn, khi xe của bạn bị mất, bị hốt do để sai chỗ thì bạn sẽ khó tìm lại được. Ngoài ra, nếu bạn có đăng ký thì khi cảnh sát chặn lại họ sẽ dễ dàng gọi về trung tâm để xác minh đó là xe của bạn.
Nếu xe bạn bị hốt do để sai chỗ, một giấy báo sẽ gửi về địa chỉ đăng ký (khi bạn làm “Đăng ký chống mất cắp”) của bạn. Bạn đến địa chỉ lưu xe cùng với giấy tờ tùy thân và nộp phạt (3000 yên/xe) rồi lấy xe về. Nếu bạn không có giấy báo (do đã chuyển địa chỉ chẳng hạn) thì lên mạng tra xem khu vực bạn để xe sẽ bị hốt về bãi xe nào và đến đó tìm.
Có cần nhiều tiền để sống tại Nhật Bản không? Không. Ngay tại Tokyo bạn vẫn có thể chi tiêu tiết kiệm. Cụ thể bạn có thể thuê nhà 25,000 yên và tự nấu ăn, tổng chi phí không quá 45,000 yên/tháng. Bạn chỉ cần làm 12 giờ/tuần để có số tiền này.
Bạn không cô đơn ở Tokyo. Vì bạn rất cô độc ở Tokyo!
Động đất nhẹ (rung lắc) xảy ra thường xuyên tại Nhật. Bạn sẽ thấy nhà cửa rung lắc. Lúc đầu thì sợ nhưng sau sẽ quen dần! (Nhật Bản xảy ra vài trăm vụ động đất nhỏ hàng năm, phần lớn không cảm nhận được.)
Mọi người thường nghĩ rằng Nhật Bản dự báo được động đất nhưng sự thực không phải như vậy. Cơ quan chống động đất chỉ thông báo trên ti vi ngay sau khi ghi nhận được chấn động xảy ra. Họ sẽ thông báo tâm chấn ở đâu, độ rung lắc là bao nhiêu và có nguy cơ sóng thần hay không.
Tokyo được dự báo sẽ có động đất lớn (đại động đất Kantoh) trong vòng 30 năm. Đây là kết quả dựa trên mô phỏng và tính toán địa chất. Tuy nhiên, những động đất lớn gần đây đã làm thay đổi ước tính xuống còn 7 năm. Người Nhật đang ráo riết chống thiệt hại cho Tokyo khi động đất xảy ra và tìm cách chuyển thủ đô ra vùng khác.
Nhà cửa ở Nhật đều thiết kế chống động đất. Nhà dân chống động đất bằng nhà gỗ và các hệ thống neo, móc. Các tòa nhà cao tầng là nơi có thiết kế chống động đất tốt nhất. Ở Nhật không bao giờ có nhà lắp ghép tấm bê tông hay nhà gạch vì lý do động đất.
Khi có động đất nên chui xuống gầm bàn hoặc nấp vào chỗ an toàn. Việc chạy ra ngoài rất nguy hiểm vì nhiều thứ sẽ rơi vào người bạn và làm bạn bị thương. Thực tế này trái với suy nghĩ của nhiều người là phải chạy ra ngoài chỗ trống ngay. Cách bạn nên làm: Nấp vào đâu đó, nếu có chăn thì trùm lên để tránh bị vật rơi, khi cơn động đất mạnh đã qua đi thì mới tìm đường ra ngoài. Bạn nên mở sẵn cửa và tắt ga nếu có thể khi động đất xảy ra.
Động đất không trực tiếp gây ra nhiều cái chết như nhiều người nghĩ. Thực tế là số người chết vì nguyên nhân trực tiếp không nhiều, mà chết vì cháy, ngạt do nổ ga hay bị vùi lấp.
Nhật Bản là xã hội thẳng đứng ( 縦社会 tate shakai ), theo nghĩa là người đi trước ( 先輩 sempai = tiên bối ) có quyền tuyệt đối với người đi sau ( 後輩 kouhai = hậu bối ): Kouhai phải tôn trọng, lễ phép và làm theo chỉ dạy của sempai . Điều này ở mọi nơi, từ trường học, công ty, chỗ làm thêm, câu lạc bộ,… Thế nào cũng sẽ có người xưng là sempai và đòi nhảy lên đầu lên cổ bạn!
Các thành phố lớn của Nhật dùng hệ thống đường ống dẫn ga gọi là “ga thành phố” ( 都市ガス toshi gasu = đô thị gas) nối trực tiếp đến nhà dân mà không dùng bình. Ở vùng nông thôn thì dùng bình gọi là LP gas (LP ガス = eeru pii gasu ) nhưng công ty sẽ kiểm tra và thay thường xuyên mà không làm phiền bạn. Khi mua bếp ga, bạn phải kiểm tra cẩn thận xem nhà bạn dùng toshi gasu hay LP gasu vì nếu mua sai sẽ phí tiền đó.
Yakuza ( ヤクザ , xã hội đen) hoạt động hợp pháp tại Nhật Bản. Họ chuyên đòi nợ thuê, bảo kê các khu ăn chơi. Họ cũng có văn phòng, sơ đồ tổ chức, khu vực hoạt động và tất cả đều phải đăng ký với cảnh sát. Yakuza Nhật Bản sẽ không tấn công dân thường vì làm như vậy sẽ mất danh dự và bị cảnh sát sờ gáy. Bạn sẽ chỉ gặp rắc rối khi đi vui chơi mà quỵt tiền, hay quậy phá gây ảnh hưởng đến công việc làm ăn của các khu đó. Những người đứng đầu Yakuza Nhật có thể là những người khá dễ mến và trọng danh dự.
Nhật Bản là nhà nước pháp quyền trong đó mọi người đều tuân thủ tuyệt đối pháp luật. Các cơ quan hành chính của Nhật không hề có nhũng nhiễu, hạch sách. Tất cả đều làm việc chuyên cần, mẫn cán và lịch sự. Đó là đức tính trọng danh dự và trách nhiệm của người Nhật.
Nhật Bản rất ít trộm cắp. Trong 8 năm ở Nhật tôi không hề khóa cửa nhà! Nếu bạn có lỡ để quên máy tính, ví tiền, đồ đạc trên tàu điện, thư viện, nơi công cộng, … thì hầu như bạn sẽ tìm lại được. Lý do: Nhật Bản có tầng lớp trung lưu lớn, đồ và hàng hóa không phải thứ có giá trị lớn và cũng không có nơi tiêu thụ, việc làm thêm để kiếm sống ở Nhật khá dễ dàng,….
Người nước ngoài có những đường dây ăn trộm và tiêu thụ đồ ăn trộm tại Nhật Bản: Họ đánh xe đi trộm cắp tại các siêu thị và bán lại (thường cho người nước ngoài).
Akihabara là thiên đường đồ điện tử nằm ở trung tâm Tokyo và nổi danh khắp Nhật Bản. Tuy nhiên, trái với suy nghĩ của nhiều người, đồ điện tử ở Akihabara không hề rẻ! Bạn muốn mua rẻ thì nên mua trên mạng qua trang kakaku.com. Akihabara chỉ dành cho khách du lịch mua hàng là chính. Ngoài ra, Akihabara chính là thánh địa của tầng lớp otaku .
Tầng lớp otaku là những người mê truyện tranh và các nhân vật trong truyện tranh, chìm đắm trong thế giới ảo mộng của manga (truyện tranh) và anime (phim hoạt hình) và thường là thiếu các giao tiếp trong đời sống thực. Bản thân chữ ” otaku ” cũng là cách nói kiểu cách trong manga hay anime , nghĩa là “quý ngài”: Các otaku hay gọi nhau là “quý ngài”. Tầng lớp otaku thường bị khinh miệt trong xã hội Nhật như những kẻ lập dị.

Tùng Lâm